Tekst: © Natalia Starzyk, Konrad Rogoziński
Zdjęcia: © Łukasz Świętach, Konrad Rogoziński
#ŻegiestówZdrój #Cechini #PijalniaAnna #Architektura #BeskidSądecki
Żegiestów - odrodzenie
Żegiestów wczoraj, dziś i jutro
Żegiestów-Zdrój. Historia, która pisze się ciągle od 170 lat
Historia Żegiestowa-Zdroju to przeplatające się lata świetności i upadku. Kiedyś był znany w całej Europie, ale od dobrych paru niewielu tam się zapuszcza. To się jednak niedługo zmieni, bo Żegiestów-Zdrój znowu budzi się do życia.
Wody mineralne w sercu Beskidu Sądeckiego
Jeszcze w XIX wieku, poszukując złóż żelaza we wsi Żegiestów, Ignacy Medwecki natknął się na wodę mineralną. Chciał założyć kopalnię, a założył uzdrowisko! Szybko odkrył dwa kolejne źródła, które nazwał od imion żony i córki “Anna” i “Antonina”. Tak zaczęła się burzliwa historia tego miejsca.
Medwecki odkupił od miejscowych Łemków pobliskie tereny i w 1846 r. powstało uzdrowisko. Wybudowano park zdrojowy, łazienki, restauracje, leśne ścieżki spacerowe i drogę do Muszyny i Mniszka. Żegiestów-Zdrój był jednak w dalszym ciągu miejscem bardzo niedostępnym, dlatego też nie było tu tłumów turystów, a jedyny dochód przynosiła sprzedaż żegiestowskiej wody w butelkach.
Drugie życie Żegiestowa-Zdroju
Uzdrowisko na skraju upadku dostało się w ręce rodziny Krukierków, którzy zrobili z niego perłę polskich uzdrowisk. Dzięki nim powstały nowe wille, Sanatorium i Nowy Dom Zdrojowy, zaprojektowany przez znanego architekta i konserwatora zabytków Adolfa Szyszko-Bohusza. Budynek ten został wybudowany z tak ogromnym rozmachem, że jeszcze długo żaden inny w całej południowej Polsce nie mógł go przebić.
Budowa zakończyła się w roku 1929, a żeby huczniej uczcić otwarcie Nowego Domu Zdrojowego, połączono je z przyspieszonymi obchodami 100-lecia Żegiestowa-Zdroju.
Dom Zdrojowy był sporą inwestycją, która ciągle się rozrastała, pochłaniając coraz większe fundusze.
Dzięki temu budynkowi Żegiestów-Zdrój stał się jednym z najpopularniejszych uzdrowisk w Polsce i Europie, ale potem to właśnie on stał się symbolem jego upadku.
Wskrzeszenie perły polskich uzdrowisk
Spółka Żegiestów-Zdrój wiele lat walczyła sądownie ze Skarbem Państwa o odzyskanie swojego majątku. Kiedy w 2015 r. sytuacja prawna została wyjaśniona, pojawili się inwestorzy z Muszyny – nie kto inny jak prawnuki inżyniera z Sycylii. Bracia Józef i Stanisław Cechini wymarzyli sobie, że przywrócą dawną świetność miejscu, które jest nieodłączną częścią historii ich rodu. Prace już się rozpoczęły i życie do Żegiestowa wraca. Na efekty tylko czekać. Perła polskich uzdrowisk znowu budzi się do życia!
Bliżej cywilizacji
Budowa trakcji kolejowej ruszyła w roku 1872, ale Ignacy Medwecki tego nie zobaczył, zmarł rok wcześniej. Inwestycja sprowadziła tu budowniczych z Włoch, między innymi sycylijskiego inżyniera Franco Cechiniego, który zakochał się w Polce i dla niej został w naszym kraju. Od 1876 roku do uzdrowiska zaczęły jeździć pociągi.
Kierownikiem był już syn Ignacego – Karol. Pod jego rządami Żegiestów-Zdrój bardzo się rozrósł, a na kuracjuszy czekały podgrzewane parą wodną wanny, pijalnia, sale balowe, kręgielnia i luksusowe pensjonaty, w tym “Żegotka”, która stoi do dziś i jest najstarszym budynkiem w uzdrowisku. Turyści zachwycali się położeniem zdroju ukrytego głęboko w górskim lesie, z wijącym się u jego stóp Popradem. Stałymi bywalcami tej leśnej oazy były ówczesne sławy i znaczące osobistości.
Rozkwit Żegiestowa-Zdroju nie trwał jednak długo. Wraz ze śmiercią Karola Medweckiego i nadejściem I wojny światowej uzdrowisko zaczęło chylić się ku upadkowi.
Wojenna zawierucha
Druga wojna światowa przypieczętowała los Żegiestowa-Zdroju. Budynki sanatoriów stały się siedzibą Hitlerjugend, a po wycofaniu się okupanta z dawnej świetności nie zostało zbyt wiele.
W powojennej rzeczywistości Żegiestów-Zdrój trafił pod opiekę państwa. Wyremontowano sanatoria, Pijalnię Wód “Anna” i Nowy Dom Zdrojowy. Znowu pojawili się kuracjusze, tym razem wypoczywając w ramach Funduszu Wczasów Pracowniczych i turnusów robotniczych.
Zła polityka i zarządzanie uzdrowiskiem doprowadziły jednak do jego zamknięcia w 1995 roku. Od tej pory uzdrowisko umierało po cichu otoczone lasem, wprawiając w osłupienie turystów podróżujących między Piwniczną a Muszyną.
Żegiestów-Zdrój wraca do żywych
Historia Żegiestowa-Zdroju porusza wyobraźnię, ale równie fascynująco zapowiada się jego przyszłość. Uzdrowisko właśnie podnosi się ze snu, a wieść niesie, że będzie o nim jeszcze głośno.
W roku 1873 los powiązał górskie uzdrowisko z Sycylijczykiem – Franco Cechinim, a 150 lat później jego potomkowie – bracia Stanisław i Józef, postanowili przywrócić temu miejscu dawną świetność.
Wyjątkowość projektu “Uzdrowisko Żegiestów-Zdrój” polega na rewitalizacji tego miejsca jako całości, odnowieniu istniejących budynków i budowie nowej infrastruktury, która będzie pełnić różnorodne funkcje. Realizacja tego zadania trwa już ponad 10 lat, obejmując trzy obszary – Centrum Uzdrowiska, Pierzeję Zachodnią i Wschodnią.
Plac Zdrojowy z Domem Zdrojowym jest właśnie remontowany. Będzie tu można zażyć masaży, kąpieli wodnych i rehabilitacji z wykorzystaniem wód mineralnych. Obok stoi najstarszy budynek w Żegiestowie – hotel “Żegotka”, dziś w złym stanie, ale jego odnowa już trwa. Odrestaurowany został dotąd także przepiękny Kościółek Św. Kingi znajdujący się u początku Górnego Deptaku. Idąc nim dalej można dotrzeć do gotowej już Pijalni Anna, która łączy dziś dawne piękno z nowoczesną elegancją. Tu znajdziemy najstarsze źródło nazwane na cześć żony założyciela tego uzdrowiska – Ignacego Medweckiego.
Idąc na zachód dotrzemy do tej części uzdrowiska, gdzie znajdą się obiekty noclegowe, lecznicze, zabiegowe i uzdrowiskowe. W istniejących budynkach powstają właśnie dwa Domy Seniora – Zamek i Bristol. Hotele Sanato i Warszawianka będą rozbudowywane na bazie historycznych i nowych zabudowań.
Pierzeja Wschodnia będzie miejscem typowo wypoczynkowym. Hotele Biały Orzeł, Prometeusz i Światowid będą się mieścić w odrestaurowanych budynkach. Tu prace remontowe również trwają. W planach jest też budowa dwóch kolejnych hoteli – Rezydent i Continental.
Pierwszym obiektem hotelowym, który już działa w Żegiestowie-Zdroju jest Wiktor Cechini Medical & Spa.
W latach 30-tych XX wieku był jednym z największych i najnowocześniejszych budynków w południowej Polsce. Dziś przechadzając się wyremontowanymi zabytkowymi korytarzami, można poczuć jego długą historię. Wiktor oferuje zabiegi lecznicze wykorzystując naturalne bogactwo najbliższej okolicy – wody mineralne, sole i borowiny.
Można tu skorzystać z kuracji pitnej bazującej na wodach z ujęć Zofia (to źródło znajduje się na terenie ośrodka), a także Józef, Stanisław, Jan i Zuber.
Żegiestów-Zdrój położony jest według wielu w najpiękniejszej części doliny Popradu. Rzeka meandruje tutaj, płynąc raz na północ, by po chwili zawrócić o 180° w stronę południową i powtórzyć ten manewr jeszcze raz. Fenomenem jest fakt, że tzw. Łopata Polska, jeden z jego cypli, to jedyne miejsce w Polsce, w którym od północy graniczymy… ze Słowacją. Ponadto przełom doliny Popradu to drugi najgłębszy przełom rzeczny w Polsce po przełomie Dunajca.
Turystyka aktywna i rekreacja
Żegiestów-Zdrój to nie tylko lecznicza baza zabiegowa, pozwalającą zregenerować zdrowie. Dzięki położeniu i bliskości doskonałej infrastruktury turystycznej miejscowość umożliwia także mnóstwo aktywności na świeżym powietrzu.
Szlaki piesze
Przez sam Żegiestów-Zdrój przebiega kilka szlaków turystycznych, którymi dotrzemy w najpiękniejsze miejsca Beskidu Sądeckiego, by wymienić choćby Palenicę z piękną panoramą Tatr (szlakiem niebieskim 2 godz.), Bacówkę nad Wierchomlą (także niebieskim szlakiem, ok. 4 godz.) czy samą Jaworzynę Krynicką (szlakiem niebieskim i czerwonym, ok. 6 godz.).
Infrastruktura rowerowa
Bliskość tras rowerowych o europejskim standardzie (EuroVelo) otwiera przed nami zupełnie nowe możliwości eksploracji terenowej.
Możemy zaplanować całodzienne pętle po gładkich asfaltach, meandrując między Polską a Słowacją, ale możemy również zapuścić się w teren, np. na gminny Szlak Wód Mineralnych wiodących do Muszyny. Po drodze możemy korzystać z bogactwa naturalnych ujęć wód mineralnych, których kilkanaście znajdziemy na szlaku. Jedne są zorganizowane w bardziej rozbudowane, otwarte lub zamknięte pijalnie, inne w formie kranów lub zbiorników wypełnionych kwaśnawą, alkaliczną, bogato nasyconą minerałami wodą.
Kierując się na północ, trasą EuroVelo dojedziemy z łatwością do Piwnicznej-Zdroju (ok. 25 km, 1,5 godz.), Rytra (ok. 18 km, 2,15 godz.), a nawet Starego (ok. 35 km, 2,45 godz.) i Nowego Sącza (ok. 42 km, 3,15 godz.). Czasy podane dla rekreacyjnego, rodzinnego tempa.
Uzdrowisko przyszłości
Plaża nad Popradem i Park Zdrojowy
Centrum, wokół którego skupiało się kiedyś życie Żegiestowa-Zdroju, i dziś stanowił będzie Plac Zdrojowy wraz z otaczającymi go zabudowaniami. Tutaj czekać na nas będą zabiegi lecznicze i lokale rozrywkowe, baza gastronomiczna i zakupy.
Sam Plac Zdrojowy wciśnięty w las Beskidu Sądeckiego sprawi, że wprost z luksusowych przestrzeni będziemy mogli zanurzyć się w naturze. Deptak z wieloma alejkami, miejscami odpoczynku i relaksu zapewni nam kąpiele słoneczne, a fontanny przyniosą ochłodę.
Przy Placu znajdziemy Dom Zdrojowy z częścią uzdrowiskową, SPA, basenami i gabinetami rehabilitacyjnymi wykorzystującymi największy skarb Żegiestowa-Zdroju, jakim jest woda mineralna.
Tu także mieścić się będą historyczne hotele Żegotka i Karolówka z bazą sanatoryjną, sportową i zapleczem gastronomicznym.
W sercu uzdrowiska otworzy się również Centrum Informacji Turystycznej i Centrum Konferencyjne, a także Pasaż Handlowy z Krytym Deptakiem Zdrojowym, a w którym znajdziemy sklepy i galerie.
Stąd w górę, między drzewami, poprowadzi nas Deptak Górny. Spacerując nim, będziemy mogli podziwiać odrestaurowane perełki dawnej architektury: kościół świętej Kingi, starą piekarnię, młyn i pijalnię Anna.
W drugą stronę już tylko Poprad, ale i tam znajdziemy atrakcje. Idąc krętymi schodkami w dół zbocza, wsłuchani w szum rzeki, dotrzemy do Kamiennej Plaży ze wspaniałym widokiem na Łopatę Polską i Słowacką, nad Poprad i rozległe lasy Beskidu Sądeckiego. Tu będziemy mogli odpocząć na przystani u brzegu rzeki lub pospacerować ścieżkami zdrojowymi.
Prometeusz
Na wschód od Placu Zdrojowego znajdziemy całą bazę usług o charakterze przede wszystkim wypoczynkowym. Ulokowany tu jest między innymi gmach o nazwie Prometeusz, którego historia sięga lat 20. XX w.
Po wielu perypetiach doczekał się wreszcie remontu z prawdziwego zdarzenia i dziś już prezentuje się niezwykle okazale. Luksusowe wnętrza tego czterogwiazdkowego dziś hotelu budzą zachwyt. Wraz ze stojącym obok hotelem Biały Orzeł będą mogły przyjąć 116 osób. Znajdzie się tam też restauracja regionalna i Herbaciarnia Zdrojowa Cechini. Tu też będziemy mogli skorzystać z zaplecza wypoczynkowego i rekreacyjnego z klubem fitness i basenem na czele.
Światowid
Kierując się dalej na wschód, dotrzemy do kolejnego hotelu, jakim jest Światowid. Jego historia sięga 1938 roku, a w 2011 r. został uznany za zabytek.
Po wielu latach chylenia się ku ruinie i on doczekał się powrotu do życia. Wraz z nowo powstającymi budynkami hotelu Continental, Światowid stworzy czterogwiazdkowy kompleks hotelowy dla ponad stu osób. Będziemy mogli skorzystać tu z restauracji, wieczorem zrelaksować się w pubie i night clubie, przy stole bilardowym lub w kręgielni. Znajdzie się tu też salon fryzjerski i, oczywiście, fitness club.
